Bài 103: Tiệc cưới Cana - Đôi điều thắc mắc

Bài 103: Tiệc cưới Cana - Đôi điều thắc mắc

TGPSG -- Tin Mừng Chúa nhật II Thường niên, năm C, sắp tới là câu chuyện tiệc cưới Cana (Ga 2,1-11) mà chúng ta rất quen thuộc. Nhưng có lẽ câu chuyện này cũng khiến chúng ta phải thắc mắc. Trước hết, tại sao khởi đầu các Chúa nhật Thường niên Năm C, mà phụng vụ lại không chọn một trích đoạn Tin Mừng theo thánh Luca nhưng lại là một trình thuật trong Tin Mừng Gioan ? Tiếp đến là khi Đức Maria nói với Đức Giêsu rằng : “Họ hết rượu rồi” thì Đức Giêsu đã trả lời : “Thưa bà, chuyện đó can gì đến bà và tôi ?” Một câu trả lời xem ra khá lạnh lùng và kỳ lạ khi gọi thân mẫu mình là “bà” như thể là một lời từ chối.

Trong bài học hỏi tuần này, chúng ta sẽ tìm câu trả lời cho hai thắc mắc trên.

1. Tiệc cưới Cana và mầu nhiệm hiển linh

Trong một thánh thi cổ kính của phụng vụ lễ Hiển Linh, chúng ta đọc thấy như sau :

Ba nhà hiền sĩ một đêm sương,

Dõi ánh sao tua đã lên đường

Tìm Đấng tạo thành muôn ánh sáng

Dâng vàng một dược với nhũ hương.

Đấng chẳng hề mang tội nơi mình,

Nhưng vì nghĩa nặng với sinh linh

Nay xin thanh tẩy trong dòng nước

Mà rửa hồn ta sạch tội tình.

Ai không ngưỡng mộ quyền năng Chúa

Khi thấy từng chum nước đổ đầy

Người biến đổi thành - ôi phép lạ

Rượu ngon thiên hạ uống cho say.

Đoạn thánh thi trên, cùng lúc nhắc đến ba biến cố, trong đó có cả phép lạ tại Cana. Vậy, tiệc cưới Cana cũng mang ý nghĩa của lễ Hiển linh.

Sách Giáo lý Hội Thánh Công Giáo cũng viết : “Hiển Linh là sự tỏ mình ra của Chúa Giêsu, như Đấng Mêsia của Israel, là Con Thiên Chúa, và là Đấng Cứu Độ trần gian. Cùng với việc Chúa Giêsu chịu phép rửa ở sông Gio-đan và với tiệc cưới Cana, lễ này mừng kính việc “các đạo sĩ” từ phương Đông đến thờ lạy Chúa Giêsu” (GLHTCG 528).

Như vậy cả ba sự kiện :

1/ Các hiền sĩ đến bái lạy hài nhi Giêsu tại Bêlem ;

2/ Đức Giêsu chịu phép rửa trong sông Giođan ;

3/ Phép lạ tại Cana đều được nhìn trong ý nghĩa hiển linh của Thiên Chúa trong mầu nhiệm Ngôi Lời trở nên xác phàm, trong phép rửa khởi đầu sứ vụ công khai của Đức Giêsu, và trong mầu nhiệm tái sinh nhân loại nhờ Ađam mới là Đức Giêsu và Evà mới là Đức Maria.

Thay vì mừng kính ba biến cố này trong một lễ duy nhất, Giáo hội đã trải ra thành ba lễ riêng biệt như “bộ ba” của lễ Hiển linh vậy. Trong phụng vụ hiện nay, câu chuyện tiệc cưới Ca-na chỉ được đọc trong Chúa nhật II Thường niên, Năm C, nhưng theo phụng vụ trước Công đồng Vaticanô II, câu chuyện này được đọc hằng năm trong Chúa nhật thứ hai sau lễ Hiển linh.

Câu chuyện Cana là trình thuật duy nhất về một tiệc cưới thực sự, có Đức Giêsu, Đức Maria và các môn đệ của Đức Giêsu tham dự. Tất cả những trình thuật khác trong Tin Mừng liên quan đến tiệc cưới đều là trong các dụ ngôn hoặc chỉ là một hình ảnh minh hoạ cho một giáo huấn nào đó của Đức Giêsu. Như vậy, đây là một sự kiện thật và làm nên một trong ba sự kiện mang ý nghĩa hiển linh. Tin Mừng Gioan mời gọi chúng ta chiêm ngắm tiệc cưới Cana như một lễ hiển linh, trong đó, khi biến nước thành rượu, Đức Giêsu đã “bày tỏ vinh quang của Người” (Ga 2, 11), vinh quang của Đấng tái tạo một nhân loại mới bởi chính Người là Ađam mới, cùng với Đức Maria như Evà mới.

Trong trình thuật tiệc cưới Cana, tác giả Tin Mừng Gioan kể rằng : “Ở đó có đặt sáu chum đá dùng vào việc thanh tẩy theo thói tục người Do Thái" (Ga 2, 6). Số 6 là con số thiếu hụt, tượng trưng cho sự bất toàn của giao ước cũ cũng như của bản chất sa ngã nơi con người. Sự biến đổi kỳ diệu của sáu chum nước lã thành thứ rượu ngon hảo hạng diễn tả một cuộc tái sinh trong Ngôi Lời nhập thể. Dấu lạ không huỷ diệt nhưng biến đổi nước lã thành rượu ngon, cũng vậy bản chất sa ngã nơi con người cũ cũng được tái sinh thành con người mới trong Đức Kitô : “Thầy đến không phải là để bãi bỏ, nhưng là để kiện toàn” (Mt 5, 17).

Một chi tiết nữa cũng mang ý nghĩa tái tạo, đó là : “Khi người quản tiệc nếm thử nước đã hoá thành rượu, ông mới gọi tân lang lại và nói : ‘Ai cũng thết rượu ngon trước, và khi khách đã ngà ngà mới đãi rượu xoàng hơn. Còn anh, anh lại giữ rượu ngon mãi cho đến bây giờ’” (Ga 2,9-10). Điều này hàm ý rằng rượu mới mà Đức Giêsu mang lại sẽ không bao giờ cạn kiệt. Đó là cuộc sáng tạo mới hay là cuộc tái sinh vào vương quốc của Thiên Chúa được khai mào nơi Đức Giêsu, không như cuộc sáng tạo cũ đã bị tội lỗi làm cho hư hoại, hay như giao ước cũ bất toàn.

“Dấu chỉ nước hóa thành rượu ở Cana đã loan báo Giờ vinh quang của Chúa Giêsu. Dấu chỉ này biểu lộ sự hoàn tất của bữa tiệc cưới trong Nước của Chúa Cha, nơi các tín hữu uống rượu mới đã trở thành Máu Đức Kitô” (GLHTCG 1335)

2. Thưa bà, chuyện đó can gì đến bà và tôi ?”

Trong câu chuyện Cana, Đức Maria đã can thiệp cho đám cưới khi đột nhiên bị hết rượu. Người nói với Đức Giêsu : “Họ hết rượu rồi”. Và hẳn là chúng ta rất ngạc nhiên trước câu trả lời của Đức Giêsu : “Thưa bà, chuyện đó can gì đến bà và tôi ? Giờ của tôi chưa đến” (Ga 2, 4).

Cả hai lần Đức Maria xuất hiện trong Tin Mừng Gioan, tại tiệc cưới Cana (Ga 2, 4) và dưới chân thập giá (Ga 19, 26), Đức Giêsu đều gọi thân mẫu mình là “hỡi người đàn bà” hay“hỡi người phụ nữ” (γύναι trong tiếng Hy Lạp). Cách gọi này không là sự bất kính hay lạnh nhạt của Đức Giêsu với thân mẫu Người nhưng gợi nhớ đến St 3,15.20 nói về bà Evà : Đức Maria là Evà mới, “mẹ của chúng sinh” đã được tái tạo. Và khi liên hệ với lời Đức Giêsu ngỏ với thân mẫu Người khi trao người môn đệ yêu dấu cho Mẹ : “Thưa bà, đây là con của bà” (Ga 19, 26) thì đó là cách gọi trìu mến thiết tha.

Lời của Đức Giêsu : “Chuyện đó can gì đến bà và tôi ? Giờ của tôi chưa đến” (Ga 2, 4b) là một kiểu nói Do Thái xem ra để từ chối một sự can thiệp chưa đúng thời đúng lúc (x. Tl 11, 12 ; 2 Sm 16, 10 ; 1 V 17, 18). Nhưng phép lạ Đức Giêsu sau đó như câu trả lời rằng cho dù Người không có ý can thiệp vào chuyện hết rượu, nhưng Người đã làm dấu lạ vì sự can thiệp của thân mẫu Người.

Đức Maria xuất hiện tại Cana và dưới chân thập giá, cũng là lúc khởi đầu và kết thúc sứ vụ của Đức Giêsu. Điều này xem ra hàm ý rằng Đức Maria đã hiện diện trong suốt sứ vụ của Đức Giêsu với vai trò là “thân mẫu” và là “mẹ của chúng sinh” tại hai thời điểm quan trọng khi Đức Giêsu tỏ bày vinh quang của Người : vinh quang dấu lạ Cana và vinh quang thập giá.

Trong Tin Mừng Gioan, Đức Maria như biểu tượng của dân Chúa là Israel. Cựu Ước thường ví dân Chúa như một người nữ, khi gọi là “thiếu nữ Xion” (Is 62, 11), “con gái Xion” (Dcr 2, 14) hay “thiếu nữ Giêrusalem” (Xp 3, 14). Và trong Tân Ước, dân mới là Hội Thánh được gọi là “hiền thê của Đức Kitô” (2 Cr 11, 2 ; Ep 5, 29). Tại tiệc cưới Cana, Đức Maria đại diện cho một dân biết vâng phục và trung thành với Thiên Chúa. Mẹ đã hướng dẫn các gia nhân : “Người bảo gì, các anh cứ làm theo” (Ga 2, 5). Mẹ là mẫu gương trung thành và khuyến khích lòng trung thành của các tin hữu.

“Tại Cana, Thân mẫu Chúa Giêsu cầu xin Con mình lo đến nhu cầu của bữa tiệc cưới. Bữa tiệc này là dấu chỉ của một Bữa tiệc khác, là tiệc cưới Chiên Con, Đấng ban tặng Mình Máu Người theo lời nài xin của Hội Thánh, Hiền Thê của Người. Vào giờ của Giao ước mới, gần bên thánh giá, Đức Maria đã được nhận lời, với tư cách là Người Nữ, tức là bà Evà mới, đích thực là “Mẹ của chúng sinh.” (GLHTCG 2618).

Kết

Chúng ta kết thúc bài học hỏi này bằng việc chiêm ngắm Đức Maria trong Tông sắc Năm Thánh 2025 của Đức Thánh Cha Phanxicô :

“Chứng tá hùng hồn nhất của niềm hy vọng là Mẹ Thiên Chúa. Nơi Mẹ, chúng ta thấy rằng niềm hy vọng không phải là sự lạc quan hão huyền, mà là một món quà ân sủng trong hiện thực cuộc sống […] Dưới chân thập giá, khi nhìn Chúa Giêsu vô tội phải đau đớn và phải chết, mặc dù đang khổ đau tột cùng, Mẹ vẫn lặp lại tiếng “xin vâng” mà không đánh mất niềm hy vọng cũng như niềm tin tưởng vào Chúa. Khi làm như thế, Mẹ đã vì chúng ta mà cộng tác nhằm thực hiện những gì Con của Mẹ đã nói khi loan báo rằng “Con Người phải chịu đau khổ nhiều, bị các kỳ mục, thượng tế cùng kinh sư loại bỏ, bị giết, và sau ba ngày, sống lại” (Mc 8, 31). Và trong nỗi đau dâng hiến vì tình yêu, Mẹ đã trở thành Mẹ của chúng ta, Mẹ của niềm hy vọng” (Spes non confundit, 24).

Nguồn: tgpsaigon.net